mrt 2022 Vliegtuigcrashlocatie: Een explosief vliegersgraf

Er zijn in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog circa 6500 militaire vliegtuigen neergekomen, zowel op het land als in het water. Het gaat hier om zowel geallieerde als Duitse toestellen. Veruit de meeste vliegtuigwrakken zijn in de loop der tijd geborgen, maar bij ongeveer 500 crashlocaties in Nederland is dat niet het geval. Bij veel van de crashlocaties in Nederland zijn lokale oorlogsmonumenten ontstaan. Kort geleden kwam een historicus van een van onze leden een dergelijk monument tegen. Het betrof een herdenkingsplek voor een Avro Lancaster III van het 12e Squadron in Asten.

Op 27 april 1944 stortte de Avro Lancaster III van het 12e Squadron neer bij De Berken (Asten-Someren). Hierbij kwam de volledige bemanning van de geallieerde bommenwerper om het leven. Kort daarvoor had er een luchtgevecht plaatsgevonden tussen de bommenwerper en een Duitse Messerschmitt. Met boordwapens probeerden de Duitsers de Lancaster neer te schieten. Beide toestellen moesten het ontgelden tijdens dit gevecht.  De Messerschmitt raakte in botsing met de Lancaster, waardoor beide vliegtuigen neerstortten. Het Duitse toestel kwam neer op de Rulse Heide in Heeze, het geallieerde toestel in De Berken.

Bij historisch onderzoek naar mogelijk aan te treffen ontplofbare oorlogsresten is het van belang om te weten of een dergelijke crash, zoals hierboven beschreven staat, heeft plaatsgevonden in het onderzoeksgebied. De mogelijkheid bestaat namelijk dat de bodem in en rondom de crashlocatie nog bommenlast en boordwapenmunitie bevat. Om die reden gaan historici altijd na wat de explosieve lading aan boord van het vliegtuig was ten tijde van de crash.

In het geval van de Avro Lancaster III van het 12e Squadron was er ten tijde van de crash geen bommenlast meer aanwezig. Het betreffende vliegtuig maakte deel uit van een luchtvloot die op 26 april 1944 een bomaanval op Essen had uitgevoerd. De luchtvloot, bestaande uit 342 Lancasters en 133 Halifaxes, was vanuit Engeland vertrokken met ondersteuning van 18 Mosquito jachtvliegtuigen. Het hoofddoel was het bombarderen van de Kruppfabrieken. Deze geallieerde aanval verliep succesvol, echter: zeven vliegtuigen zijn op hun terugweg neergehaald en keerden niet terug naar hun huis.

Eenzelfde verhaal, maar waar het betreffende neergekomen vliegtuig wél bommen aan boord had, vinden we in De Deiler, bij Grevenbicht. Daar werd na een aanval op Keulen een Vickers Wellington IC  van het 57e Squadron van het Bomber Command op 15 oktober 1941 neergehaald door een Duitse nachtjager. AVG heeft in 2016 in het kader van een historisch onderzoek de betreffende vliegtuigcrash onderzocht. Het bleek hier al snel te gaan om een niet volledig geruimd toestel. Om de crash exact in kaart te kunnen brengen, heeft AVG gesproken met een ooggetuige. Uit de ooggetuigeverklaring bleek dat er na de crash overal vliegtuigboordwapenmunitie lag. De locatie werd daarmee ‘‘verdacht’’ verklaard.

In 2016 is op basis van dit historisch onderzoek een vliegtuigberging gestart, onder leiding van de bergingsofficier van de luchtmacht. Bij het bergen zijn naast vliegtuigwrakdelen en een kleine hoeveelheid stoffelijke resten, ook patronen van het kaliber .303 en restanten van 500 en 1000 LB afwerpmunitie aangetroffen. Met zo’n ervaring op zak houden de historici niet voor niets hun ogen wijd open voor vliegtuigcrashes in en/of nabij de onderzoeksgebieden van onze opdrachtgevers. Ook in de toekomst willen leden van EVN (toekomstige) opdrachtgevers graag bij staan bij het doen van onderzoek naar vermoedelijke crashlocaties.